Histoire et philosophie
Geschiedenis en Filosofie
Le Coin du Balai est un quartier particulier. C'est une sorte de village de « gaulois » construit à l'orée de la forêt de Soignes. Il est ouvert sur cette forêt par un grand nombre de chemins qui y accèdent. Il tire son nom d'une ancienne concession datant du seizième siècle qui permettait aux habitants de ce quartier de cueillir des branches de genêts ou de bouleaux dans cette forêt pour fabriquer des balais.
C'est un quartier où on pénètre pour y vivre -une heure, un jour, une vie- pas une agglomération qu'on traverse. D'ailleurs, il n'y a qu'une seule sortie carrossable.
C'est un quartier qui s'invente en permanence. Des habitants prennent des initiatives en tous genres, parfois éphémères, parfois avec une longévité étonnante. Ces habitants s'adressent toujours au quartier comme à une communauté, un groupe de gens qui voisinent, se connaissent et ont envie de faire des choses ensemble. C’est une sorte d’habitat groupé !
De Bezemhoek is een bijzondere wijk. Het is een soort dorp van Galliërs gebouwd aan de rand van het Zoniënwoud. De wijk is open naar dit woud door een groot aantal wegen die er naartoe leiden. De naam Bezemhoek komt van een oude concessie uit de 16e eeuw die toeliet aan de bewoners van deze wijk om takken af te snijden om er bezems van te maken.
Het is een wijk waar men binnenkomt om er te verblijven, een uur, een dag, een leven maar geen agglomeratie die men doorrijdt. Ten andere er is maar één enkele uitrit met de auto.
Het is een wijk die zich permanent heruitvindt. De bewoners nemen initiatieven van alle soort, soms voor een dag, soms met een opmerkelijke lange duurtijd. Deze bewoners richten zich steeds tot de wijk zoals tot een gemeenschap, een groep van mensen die buren zijn, die mekaar kennen en die zin hebben om samen dingen te doen. Het is een soort samenhuizen.
Le Coin du Balai en 1972 - Documentaire - De Bezemhoek in 1972
Réalisé par Willy Biesemans en 1976 - film muet de 30'
Gerealiseerd door Willy Biesemans in 1976 - stomme film van 30 '
Copyright Sam Biesemans
Pour regarder le film cliquez sur la photo
Om de film te bekijken klik op de foto
Commentaar bij de film :
Inleiding
Het oude Bosvoorde vlijt zich aan tegen de rand van het Zoniënwoud zoals een kind tegen het hart van zijn moeder. Dit is een allegorie of beeldspraak, want indertijd en gedurende een hele tijd was het woud effectief de voedstermoeder voor de bewoners van dat gehucht.
Brandhout, gebladerte van bomen en heidebloemen voor bloemenversiering, het plukken van bosbessen, braambessen, paddestoelen en vooral het vervaardigen van bezems waren de voornaamste inkomstenbronnen.
De huizen in de Heiligenborre werden gebouwd aan de rand van een moerasinzinking/ met in het midden de Zwaanekensbeek. Die beek met zijn poëtische naam is nu gekanaliseerd. Het riet ruimt geleidelijk aan de plaats voor moestuintjes.
De woning blijft het domein bij uitstek voor de vrouw en is zeer goed onderhouden.
Koer en tuin daarentegen zijn het domein van de man. Het algemeen uitzicht van de achterkant van de huizen mag enigszins origineel blijken, maar dat verbaast geenszins en is eerder de uitdrukking van een zekere vrijheidszin. De man geeft er zich over aan allerlei knutselwerk, zaagt hout, tuiniert, kweekt er duiven of kippen, terwijl de bewoner van de woontorens/ niet anders kan dan zijn krant lezen of televisie kijken.
Wij hebben nu het grote genoegen u een uniek document voor te stellen, iets wat tot nu toe nog nooit werd gefilmd. Mevrouw Vanbellingen Marie, genaamd "Wee den Uil", bijgestaan door twee oude vrienden, demonstreren op een gedetailleerde wijze hoe bezems worden vervaardigd. Die praktijk maakte destijds de reputatie van deze wijk, vandaar ook de naam "Bezemhoek".
De eerste operatie bestaat erin met een snoeimes de zijtakjes van de berken af te snijden. Die moeten een bepaalde lengte hebben en niet te dik zijn. Om de twijgen bovenaan te kunnen bereiken buigt men de boompjes om, zonder ze te breken. De uitgekozen boompjes zijn jonge berken.
De gevlochten ringen om de twijgen vast te knellen, worden gemaakt van schor van notelaar. Tooinke toont hoe handig hij is in het kappen van kleinhout.
Ten tijde van de uitbreiding van de stad en de vestiging van nieuwe cités in de buurt, werden die zorgzame vrouwen wasvrouwen. Men zag indertijd die typische silhouetten het pak of zelfs de wasmand op hun hoofd dragen.
Vele vrouwen zijn nog altijd in staat om die evenwichtsoefening te maken, maar de huidige transportmiddelen hebben dit oude gebruik uit ons straatbeeld verbannen.
Ziehier enkele typisch Brabantse details van de woningen.
De overdekte gangen tussen de huizen maakten het mogelijk hout of andere dingen mee te brengen zonder door de woning te hoeven passeren.
Wanneer de herfst het woud met bijzonder vrolijke kleuren overgiet, ging men op zoek naar paddestoelen, maar men trok er ook op uit om takken van de Amerikaanse eik af te snijden. Die waren bestemd voor de bloemenverkopers, voor de confectie van de basis van bloemstukken, kronen en droge boeketten. De Amerikaanse eik is nu beschermd en het snoeien ervan is verboden.
Bosvoorde was en is nog altijd een centrum van de Belgische schilderkunst.
Hier zien we Rik Wouters, die voor de eerste wereldoorlog in de Bezemhoek woonachtig was.
Sommige schilders lieten zich inspireren door het Zoniënwoud en andere sites in de buurt; anderen waren gefascineerd door de typische personages. Hier hebben we Emile Biesemans verrast in zijn atelier die een doek met zo'n figuur aan het bijwerken is.
Maar in de Bezemhoek werkt men niet alleen hard, men weet ook hoe er zich goed te amuseren.
Ziehier de folkloristische groep "de Boerinnekes", die opgericht werd in de 19e eeuw en recentelijk opnieuw is gevormd. De reuzen NARE en MIEKE, die de bevolking van de Bezemhoek symboliseren, zijn de vedetten van de stoet.
Een fanfare uit Oudergem komt met haar muziek het feest opluisteren.
Zal deze futuristische visie binnenkort in de plaats komen van die bevoordeligde Bezemhoek?
Wij nemen afscheid met een optimistische visie; dat is verkieslijker.
Einde
Wij danken ten zeerstse alle personen voor hun bereidwillige medewerking bij het tot stand komen van dit document.
Commentaire du film :
Autoportrait de Willy Biesemans